به طورکلی کاهش کارآیی هرپدیده وعدم رسیدگی به آن،ضرورت نگهداری وتجدید حیات و رفع فرسودگی آن رادرپی دارد. هنگامی که حیات شهری درمحدوده ای از شهر، به هرعلتی روبه رکورد می گذارد وکوششی جهت رونق مجدد آن صورت نمی گیرد، بافت شهری آن محدوده درروند فرسودگی قرارمی گیرد. فرسودگی دربافتهای شهری برکالبد بافت وهمچنین فعالیتهای اجتماعی واقتصادی آن تاثیرگذار است. فرسودگی کالبدی وفرسودگی حیات اجتماعی واقتصادی بافت، دریک رابطه متقابل به تشدید یکدیگرکمک کرده وموجب رکود حیات شهری وتنزل شدید کیفیت زیست می گردد. مصوبه کمیسیون ماده ۵شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران ،به منظورشناسایی بافتهای فرسوده، این بافت ها را محدوده های آسیب پذیرشهردربرابر مخاطرات طبیعی(به ویژه زلزله)تعریف می نماید که نیازمند برنامه ریزی و مداخله هماهنگ به منظورساماندهی می باشند.
سه مرجع اصلی مداخله دربافت ها عبارتند از سازمان میراث فرهنگی وگردشگری ، شرکت عمران وبهسازی شهری وشهرداری ها که هریک درچهارچوب اختیارات قانونی خود و با استناد به مستندات قانونی دربافت ها دخالت می کنند . بدیهی است که درمواردی میان فعالیت مراجع هم پوشانی وجود دارد که این امر از طریق مستندات قانونی قابل حل است .
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی نگاه، اظهار داشت: در حال حاضر ۷۰ هزار هکتار بافت فرسوده و قدیمی شهری در سطح کشور وجود دارد که از این میزان ۲ هزار و ۸۵۰ هکتار به آذربایجان غربی اختصاص دارد
علی محمدی افزود: تا کنون ۴۱۷ هکتار بافت فرسوده در ارومیه شناسایی شده که عمده این بافت فرسوده در منطقه چهار شهرداری ارومیه واقع شده است که نیازمند همکاری و هماهنگی دستگاهی زی ربط برای نوسازی و بهسازی است.
وی افزود: برابر قانون برنامه پنجم توسعه سال ۱۳۸۵وزارت راه و شهر سازی و شهرداری ها موظفند هر سال در طول برنامه حداقل ۱۰ درصد از بافتهای فرسوده شهری را احیا و بازسازی و تسهیلات و بودجه آن نیز همه ساله در بودجه عمومی پیش بینی و در اختیار مسکن یا شهرداری و یا مجری طرح با معرفی شهرداری قرار بگیرد، ولی تاکنون این تسهیلات در اختیار شهرداری قرار نگرفته و این امر باعث عدم نوسازی شده است.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه با اشاره به موانع و مشکلات در راستای بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده گفت: از مهمترین مشکلات در بهسازی و نوسازی این بافتها کمبودمنابع مالی، عدم مشارکت ساکنین و مشکلات حقوقی است.
محمدی اظهار داشت: شهرداری ارومیه با اعتماد سازی، توانمند سازی و حساس سازی مردم نسبت به مسایل و آگاه سازی از مسایل حقوق شهروندان و ایجاد حس تغییرخواهی و مطالبه حقوق از مراجع ذیربط با بهره گیری از نهاد های محلی با مشارکت اجتماعی را در عرصه نوسازی برانگیخته و آنان را ترغیب به نوسازی می کند
وی با بیان اینکه این مناطق مسکونی به علت داشتن بیش از ۵۰ سال قدمت و ناپایداری در مقابل زلزله و دیگر بلایای طبیعی به عنوان بافت فرسوده شناسایی شده اند، اعلام کرد: علاوه بر بافت فرسوده شهری در مناطقی چون اسلام آباد یک و دو ، حسین آباد ، علی آباد ، کوهنورد و سایر مناطق حاشیه نشین ارومیه توان مقاومت لازم را در مقابل زلزله را نداشته که در این مناطق باید مقوله نوسازی و بهسازی با شدت بیشتری دنبال شود.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه خاطر نشان کرد: انباشت زباله، تجمع معتادان و سایر عومل بتعث بروز مشکلات اجتماعی، بهداشتی و ترافیکی این محلات را بامشکلات جدی مواجه کرده است
راه اندازی دفاتر خدمات بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده در سال آینده
محمدی در ادامه از راه اندازی دفاتر خدمات بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده با بهر گیری از بسته های تشویقی و پیشنهادی به شهروندان در محلات مختلف شهر ارومیه در سال آینده خبر داد و با بیان اینکه برای توانمند سازی بافت فرسوده شهری برنامه تجمیع و نوسازی آغاز شده، گفت: هدف از راه اندازی دفاتر خدمات نوسازی و بهسازی در محلات ارومیه افزایش مشارکت مردمی در نوسازی و سرعت بخشیدن به نوسازی بافت های فرسوده است.
وی راه اندازی دفاتر خدمات نوسازی محلات فرسوده را نقطه عطفی برای شتاب و حرکت جهادی در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری دانست و گفت: تغییر الگوی رفتار اجتماعی، آگاه سازی عمومی ، توانمند سازی و تبیین فرهنگ شهروندی از استراتژیهای مهم در فضای فعالیتهای دفاتر خدمات نوسازی محلات است
وجود ۲۷۷ هکتاربافت تاریخی و میراث فرهنگی در ارومیه
میر علی محمدی در ادامه با بیان اینکه ۲۷۷ هکتار بافت تاریخی در ارومیه وجود دارد افزود: از جمله مشکلات حقوقی بافتهای فرسوده شهری در استان دخالت اجباری سازمان میراث فرهنگی است
وی با تاکید بر توانمدسازی این بافتهای تاریخی اظهار داشت: اخیرا سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان به دلیل کمبود منابع مالی قادر به رسیدگی به این بافتها که قانونا در اختیار این نهاد می باشد، نیست.
وی یاد آور شد: بافت های دارای میراث های شهری بافت هایی هستند که دربرگیرنده آثار بجای مانده از گذشته وجایگزین ناپذیری هستند که می توانند در آگاهی جوامع از ارزشهای فرهنگی وگذشته خود کمک کند . حفظ آنها علاوه بر، برانگیختن غرور ملی و ایجاد حس هویت ، بر کیفیت زندگی نیز می افزاید . این آثار که به یکی ازسه دوره باستان ، دوره تاریخی و یا معاصر تعلق دارد ، یا به ثبت آثارملی رسیده اند و یا درلیست میراث های با ارزش سازمان میراث فرهنگی وگردشگری قرار می گیرند .
زندگی بیش از ۲۵ درصد از مردم کلانشهرا و شهرهای بزرگ در سکونتگاههای غیر رسمی
محمدی گفت: آمارها نشان می دهند که وضعیت بافتهای نابسامان (بافتهای فرسوده وسکونتگاه های غیر رسمی)نامطلوب است. به عبارتی بیش از ۲۵ % از جمعیت کلان شهرها و بیش از۲۰ % جمعیت شهرهای بزرگ و متوسط در این سکونتگاه ها زندگی می کنند و به طور کل رقمی معادل یک ششم جمعیت شهری کشور در این سکونتگاه ها هستند. به لحاظ پهنه استقرار ، نزدیک به۲۰ % از مساحت شهرهای کشور را در بر می گیرد ومساحتی حدود ۱۲۸هزار هکتار به این محدوده ها اختصاص یافته است.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه با اشاره به وجود سکونتگاههای غیر رسمی محلات حاشیه ای شهر ارومیه افزود: این سکونتگاهها ۳ برابر بافتهای فرسوده آسیب پذیر شهری است
وی با بیان اینکه سکونتگاه های غیررسمی در حاشیه ۶ شهر ارومیه، مهاباد، بوکان، خوی، میاندوآب و سردشت متمرکز شده است، ادامه داد: در مرکز استان ۷ محله مسکونی به تناسب جغرافیایی و جمعیتی جز سکونتگاه های غیررسمی شناسایی شده است.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه اظهار داشت: عموما این بافتها فاقد سازه های مستحکم و خدمات زیر ساختهای نوین شهری و فاقد امنیت اجتماعی است
اقدامات اجتماعی در نوسازی بافتهای فرسوده شهری مقدم بر اجرای اقدامات شهری است
وی با بیان اینکه با پرداختن به موضوع بافتهای فرسوده از توسعه بی رویه شهری به صورت افقی جلوگیری کرد، افزود: کاهش هزینه های اسکان سرریزجمعیت ، کاهش هزینه های نگهداری شهرها کاهش هزینه های امنیتی و انتظامی شهرها ، کاهش هزینه های رفت و آمد خانوارها و کاهش مصرف انرژی و آلودگی هوا از دیگرمزایای اجرای این سیاست است .
حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در حاشیه شهرهای بزرگ و در نهایت تخصیص بهینه منابع ملی (باجلوگیری از ، آسیب باغ ها و اراضی کشاورزی و نظایر آن ) از جمله نتایجی است که از احیا و نوسازی بافت های فرسوده شهری حاصل خواهد شد .
وی در پایان با درخواست از مردم شریف ارومیه و سایر شهرهای استان در سرمایه گذاری بافتهای فرسوده شهری ،مجموعه مدیریت شهری را در خدمت رسانی به شهروندان که خواست مقام معظم رهبری و نظام مقدس جمهوری اسلامی است،یاری نمایند