گروهی از منجمان بین‌المللی اعلام کردند که در «سِرِس» Ceres ٬ بزرگ‌ترین سیارک و کوچک‌­ترین سیاره‌ی کوتوله‌ی منظومه‌ی شمسی٬ بخار آب از آ‌ب‌فشان‌ها و تکه‌های یخی روی سطح آن به سوی فضا فوران می‌کند. این رویداد پرسش‌هایی درباره‌ی امکان وجود حیات در آن مکان را در پی داشته‌است.

وجود نشانه­‌های بخار آب در سرس آن‌را به یکی از جالب‌توجه‌­ترین اجرام منظومه‌ی شمسی تبدیل کرده است. تا به امروز چندین کره‌ی یخی در منظومه‌ی شمسی مانند اروپا٬ قمر مشتری و انسلادوس قمر زحل٬ ویژگی شبیه به سرس داشته‌اند. مایکل کوپرز٬ سرپرست مطالعات نشریه‌ی نِیچر و منجم سازمان فضایی اروپا٬ در این‌باره می‌گوید: «در حقیقت سرس٬ جرمی یخی است که اقیانوسی از آب ممکن است زیر سطح آن وجود داشته باشد. در رصدهای پیشین سرس هم به دنبال اثبات غیرمستقیم وجود آب بودیم و این اکتشاف همه را هیجان‌­زده کرد.»

امکان وجود حیات بیگانه

ریموند٬ از دانشمندان مأموریت فضا پیمای «سپیده‌دم» ناسا- که قرار است در سال ۲۰۱۵ به نزدیکی «سرس» برسد- می‌گوید: « سرس از جمله مناطق مناسب منظومه‌ی شمسی است که مستعد میزبانی از حیات بیگانه است.» منجمان تحقیق بر سرس را از سال ۱۸۰۱ میلادی شروع کردند؛ کره‌ی کوچکی که ۹۵۰ کیلومتر وسعت دارد و به‌عنوان بزرگترین جرم کمربند سیارکی در منظومه شمسی شناخته می‌شود. سرس بین مریخ و مشتری در فاصله‌ی ۴۱۹ میلیون کیلومتری خورشید است و فاصله‌ی آن از خورشید ۲/۸ برابر فاصله‌ی زمین تا خورشید است.

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که حداقل دو نقطه روی سطح این سیارک وجود دارد که آب را به سوی جّو نازک آن پرتاب می‌کند. رصدهای انجام شده بین سالهای ۱۳۹۰ الی ۱۳۹۲ شمسی با تلسکوپ فضایی هرشل نشان داده است که در دو نقطه نزدیک استوای سرس در هر ثانیه حدود ۶ کیلوگرم آب از سطح آن به فضا پرتاپ می‌شود.

دنباله‌دار یا آبفشان

سرس هر ۴/۶ سال یک‌بار به‌دور خورشید می‌گردد و رصد بخار‌های آب زمانی انجام شده که این سیارک در حضیض مداری خود قرار داشته است . تصور می‌شد که در آن زمان‌ها بخار آب از تکه‌های یخ روی سطح سرس به فضا فوران می‌کند که مانند شکل‌‌گیری دم دنباله‌دار است که هنگام عبور از نزدیکی خورشید گرم می‌شود. به گفته کوپرز «با توجه به جاذبه کم سرس و نبود جوّی مانند زمین، بیشتر آب به فضا فرار می‌کند و سرس را شبیه دنباله‌دارنشان می‌دهد.»

کارول ریموند، معاون اصلی پروژه سپیده‌دم امیدوار است که در زمان رسیدن این فضاپیما به سرس بتوانند به جای تکه‌های یخی شبیه‌ به دنباله‌دارها٬ آب‌فشان‌ها را ببیند؛ در چنین شرایطی سپیده‌دم می‌تواند از میان آبفشان عبور کند و آن‌را تجزیه و تحلیل نماید.

قرار است که سپیده‌دم گردش به‌دور این سیارک را در زمان اوج مداری آن شروع کند و اگر فوران فقط در زمان حضیض آن رخ دهد، دانشمندان را از دیدن آن ناامید خواهد کرد. در اصل سپیده‌دم باید از محل دقیق نشر بخار آب نقشه‌برداری کند و هرچند که برای آینده برنامه‌هایی برای فرود ماه‌نوردهایی بر اروپا و انسلادوس تدارک دیده شده است ولی سرس از هر دو به زمین نزدیکتر است. حتی گروهی از مهندسین دانشگاه پوردو پیشنهاد داده‌اند که فضانوردان در سفری دوساله به سرس سفر کنند و در یک اقامت ۱۱۰ روزه حتی آب برای آشامیدن دارند و با مشکلاتی نظیر سفر به مریخ دچار نمی‌شوند.

مرجع سیارک‌ها

بر اساس مشخصات سازمان IAU سرس کوچکترین سیاره‌ی کوتوله در کمربند سنگین سیارک‌ها شناخته می‌شود. دیگر سیاره‌های کوتوله عبارتند از پلوتو، اریس، هامیا و ماکی‌ماکی. سیاره‌های کوتوله آن‌قدر جرم دارند که گرانش حاصل از آن٬ سبب کروی‌ شدن آن‌ها شود اما آن‌قدر بزرگ‌ نیستند که بتوانند اجرام مشابه خود را در اطراف مدارشان جاروب کنند. گفته می‌شود بیش از ۳۰۰ سیاره‌ی کوتوله در کمربند سیارکی منظومه شمسی وجود داشته باشد.
اکتشاف آب بر سرس می‌تواند رابطه‌ی بین سیاره‌های کوتوله و دنباله‌دارها را آشکار کند. سرس ممکن است به‌سادگی نشان از وجود یک دنباله‌دار عظیم باشد که چهار میلیارد سال قبل هنگام عبور از نزدیکی خورشید در دام گرانش مشتری افتاده باشد و در دوره‌هایی که زمین و دیگر سیارات منظومه شمسی به‌شدت با دنباله‌دارها بمباران می‌شدند، باقیمانده باشد.

منبع : گجت نیوز

به گزارش سایت خبری نگاه روز، ستاره شناسان اسپانیایی یک سیاه چاله خاموش را کشف کردند که با سرعت بالا در حال چرخش به دور یک ستاره سنگین است. این سیاهچاله همدم این ستاره میباشد، دانشمندان حدس می زنند این سیستم عجیب در سراسر کهکشان راه شیری رایج باشند.

سامانه ستاره ای MWC 656 که بنام ستاره رده B (ستاره BE ) شناخته می شود، فضای مشترکی با همدم یک ستاره بزرگ دارد، محققان طی گزارشی اعلام داشتند: این سیاهچاله هیچ اشعه ایکسی از خود ساطع نمی کند. مهم این است که سیاهچاله تنها نیست و همراه با یک ستاره شناخته شده در کیهان میباشد. این کشف پیشنهاد می کند که سیاهچاله های با همدم های بزرگ در سیستم های دوتایی بصورت غیر فعال هستند.

بسیاری از ستاره ها مانند ستاره MWC 656 اغلب یک همدم دارند، که کوچک و بطور باور نکردنی متراکم است. ابرنواخترها همیشه بعنوان ستاره های نوترونی شناخته می شود. اما تاکنون دیده نشده یک ستاره رده B همدم یک سیاهچاله باشد. این ستاره در حدود ۸۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و ده تا شانزده برابر بزرگتر از خورشید است. این ستاره به تندی می چرخد و حدس زده می شود با سرعتی معادل ۱.۰۸ میلیون کیلومتر در حال چرخش میباشد. مقدار عظیمی از ماده از مدار آن پس زده می شود و دیسکی به دور ستاره ایجاد می کند.

تیم تحقیق، با استفاده از دو تلسکوپ نوری اشعه های ساطع شده ،دیسک ستاره ای را مورد ارزیابی قرار داد و نور ساطع شده از قرص گاز و غبار نزدیک ستاره را تشخیص داد. تجزیه و تحلیل این خطوط نشری پیشنهاد می کند که سیاهچاله ۳.۸ تا ۶.۹ برابر خورشید جرم دارد و محققان می گویند،جفت ستاره سیاهچاله ها با جرم بیشتر هنگامی تشکیل می شوند که ستاره های غول پیکر از سوخت خالی شوند و در خودشان سقوط یا رمبش کنند.

زمانی که ماده در دیسک صفحه ای به دور اشیا می چرخند، سیاهچاله ها معمولا اشعه ایکس ساطع می کنند. اما این اتفاق در اینحا اتفاق نمی افتد برای اینکه این سیستم به چرخش سریع تر سیاهچاله کمک می کند. عدم انتشار اشعه ایکس از این سیستم شواهدی است که ماده به درون سیاهچاله نمی رود بلکه در دیسک پارچه ای می ماند. گاز در منطقه بیرونی از جفت ستاره دارای سرعت زاویه ای بالا خواهد شد و در طول دیسک جابجا می شود، این دیسک حجم عظیمی از مواد را انتقال خواهد داد. بدون مکانیسم مناسبی برای حرکت زاویه ای این صفحه باقی خواهد ماند و سیاهچاله آرام باقی خواهد ماند.

به نوشته ی مک سوین، سامانه ی MWC 656 می تواند تنها نوک کوه یخ باشد و شمار بسیار بیشتری از چنین سیاهچاله های ستاره ایِ آرامی در سراسر کیهان وجود داشته باشند. اما اکنون ، ستاره شناسان فهمیده اند باید به دنبال چه چیزی بگردند، شاید به زودی سامانه های دیگری را هم بیابند. کاسارس می گوید: «این پژوهش تازه همچنین می تواند ستاره شناسان را وادار به بازبینی برخی از نظریه ها درباره ی تولد و تکامل سامانه های سیاهچاله‌ای کند.»

مدل های سنتز جمعیتی پیش بینی می کنند که تعداد بسیار کمی از سیاهچاله ها از تکامل دو ستاره ای که به پیدایش دوتایی های “ستاره ی B/سیاهچاله”، مانند سامانه MWC 656 می انجامد جان سالم به در می برند. با ادغام ستاره و سیاهچاله در سیستم های دوتایی سیستم یا مختل می شود یا انفجار ابر نواختری رخ می دهد. این مدلی برای شکل گیری تکامل سیاهچاله ها و سیستم های دوتایی است.

منبع : گجت نیوز

تحقیقات اخیر نشان می دهند که حلقه های دلفریب زحل به احتمال زیاد حدود ۴/۴ میلیارد سال پیش اندکی پس از شکل گیری سیاره شکل گرفتند.

مدت ها بود که منشاء شکل گیری حلقه های زحل محل بحث سیاره شناسان قرار داشت. عده ای معتقدند که این حلقه نسبتاً جوان انند و عده ای دیگر بر این باورند که این حلقه ها بسیار قدیمی ترند و همزمان با قمرهای زحل دور این سیاره ی گازی شکل گرفته اند.

تحقیقات اخیر که روی داده های فضاپیمای کاسینی انجام شده٬ صحت سناریوی دوم را تقویت می کند. نتایج این تحقیقات در ۱۰ سپتامیر در نشست سالانه ی اتحادیه ی زمین فیزیک آمریکا اعلام شد. ساشا کمپف٬ از دانشگاه کلورادو می گوید: «اندازه گیری های کاسینی نشان می دهد که حلقه ی اصلی زحل بسیار قدیمی است؛ بسیار بیشتر از چند صد میلیون سال.» حلقه ی اصلی زحل بسیار بزرگ است اما ضخامت بسیار کمی دارد؛ به طوری که ۲۸۰ هزار کیلومتری را می پوشاند اما اندازه ی عمودی اش فقط ۱۰ متر است. این حلقه های عمدتاً از یخ آب تشکیل شده اند اما تکه های کوچکی از مواد سنگی که محصول بمباران های ریزشهاب واره ای اند؛ نیز در این حلقه ها دیده می شود.

کمپف و همکارانش با استفاده از ابزار تحلیل گر غبار کیهانی کاسینی٬ میزان توزیع این ذرات سنگی کوچک را در سیستم حلقه های زحل اندازه گیری کردند. آن ها دریافتند که مقدار بسیار اندکی از ذرات غباری با حلقه ها در تماس آند. در‌واقع به طور میانگین٬ درهر ثانیه حدود ۱۹-۱۰ گرم از این غبارها در هر سانتی متر مربع وجود دارد که در فاصله ی حدود ۵ تا ۵۰ برابر شعاع زحل به دور آن در حرکت اند. دانشمندان با اندازه گیری نرخ بسیار اندک میزان جذب غبارها نتیجه گرفتند که حلقه ها به احتمال قوی حدود ۴/۴ میلیارد سال پیش شکل گرفته اند. علاوه براین٬ گروه پژوهش موفق شد مدار بسیاری از این ذرات ریز را بازسازی کند که نشان می داد منشاء بسیاری از آن ها در نواحی دوردست شامل کمربند کایپر٬ ابر اورت و حتی فضای میان ستاره ای است. همین موضوع٬ شرایط غباری حول زحل را از دیگر نواحی منظومه ی شمسی مانند زمین و بخش های درونی منظومه ی شمسی متمایز می کند. زیرا این ذرات برای رسیدن به نواحی داخلی باید از سدّ گرانشی قدرتمند مشتری عبور کنند که بسیاری از اجسام را به سوی خود می کشد. کمپف می گوید: «با توجه به شرایط غباری می توان گفت که در‌واقع مشتری منظومه ی شمسی را به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم کرده است.» مأموریت کاسینی حدود ۳/۲ میلیارد دلار هزینه در برداشته است. این فضاپیما در سال ۱۹۹۷ از زمین پرتاب شد و در سال ۲۰۰۴ به زحل رسید. مأموریت کاسینی تا سال ۲۰۱۷ بسط داده شده است و سرانجام طی برخوردی دراماتیک به جوّ زحل به زندگی خود پایان خواهد داد.

منبع: گجت نیوز