به طورکلی کاهش کارآیی هرپدیده وعدم رسیدگی به آن،ضرورت نگهداری وتجدید حیات و رفع فرسودگی آن رادرپی دارد. هنگامی که حیات شهری درمحدوده ای از شهر، به هرعلتی روبه رکورد می گذارد وکوششی جهت رونق مجدد آن صورت نمی گیرد، بافت شهری آن محدوده درروند فرسودگی قرارمی گیرد. فرسودگی دربافتهای شهری برکالبد بافت وهمچنین فعالیتهای اجتماعی واقتصادی آن تاثیرگذار است. فرسودگی کالبدی وفرسودگی حیات اجتماعی واقتصادی بافت، دریک رابطه متقابل به تشدید یکدیگرکمک کرده وموجب رکود حیات شهری وتنزل شدید کیفیت زیست می گردد. مصوبه کمیسیون ماده 5شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران ،به منظورشناسایی بافتهای فرسوده، این بافت ها را محدوده های آسیب پذیرشهردربرابر مخاطرات طبیعی(به ویژه زلزله)تعریف می نماید که نیازمند برنامه ریزی و مداخله هماهنگ به منظورساماندهی می باشند.
سه مرجع اصلي مداخله دربافت ها عبارتند از سازمان ميراث فرهنگي وگردشگري ، شركت عمران وبهسازي شهري وشهرداري ها كه هريك درچهارچوب اختيارات قانوني خود و با استناد به مستندات قانوني دربافت ها دخالت مي كنند . بديهي است كه درمواردي ميان فعاليت مراجع هم پوشاني وجود دارد كه اين امر از طريق مستندات قانوني قابل حل است .
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی نگاه، اظهار داشت: در حال حاضر 70 هزار هکتار بافت فرسوده و قدیمی شهری در سطح کشور وجود دارد که از این میزان 2 هزار و 850 هکتار به آذربایجان غربی اختصاص دارد
علی محمدی افزود: تا کنون 417 هکتار بافت فرسوده در ارومیه شناسایی شده که عمده این بافت فرسوده در منطقه چهار شهرداری ارومیه واقع شده است که نیازمند همکاری و هماهنگی دستگاهی زی ربط برای نوسازی و بهسازی است.
وی افزود: برابر قانون برنامه پنجم توسعه سال 1385وزارت راه و شهر سازی و شهرداری ها موظفند هر سال در طول برنامه حداقل 10 درصد از بافتهای فرسوده شهری را احیا و بازسازی و تسهیلات و بودجه آن نیز همه ساله در بودجه عمومی پیش بینی و در اختیار مسکن یا شهرداری و یا مجری طرح با معرفی شهرداری قرار بگیرد، ولی تاکنون این تسهیلات در اختیار شهرداری قرار نگرفته و این امر باعث عدم نوسازی شده است.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه با اشاره به موانع و مشکلات در راستای بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده گفت: از مهمترین مشکلات در بهسازی و نوسازی این بافتها کمبودمنابع مالی، عدم مشارکت ساکنین و مشکلات حقوقی است.
محمدی اظهار داشت: شهرداری ارومیه با اعتماد سازی، توانمند سازی و حساس سازی مردم نسبت به مسایل و آگاه سازی از مسایل حقوق شهروندان و ایجاد حس تغییرخواهی و مطالبه حقوق از مراجع ذیربط با بهره گیری از نهاد های محلی با مشارکت اجتماعی را در عرصه نوسازی برانگیخته و آنان را ترغیب به نوسازی می کند
وی با بیان اینکه این مناطق مسکونی به علت داشتن بیش از 50 سال قدمت و ناپایداری در مقابل زلزله و دیگر بلایای طبیعی به عنوان بافت فرسوده شناسایی شده اند، اعلام کرد: علاوه بر بافت فرسوده شهری در مناطقی چون اسلام آباد یک و دو ، حسین آباد ، علی آباد ، کوهنورد و سایر مناطق حاشیه نشین ارومیه توان مقاومت لازم را در مقابل زلزله را نداشته که در این مناطق باید مقوله نوسازی و بهسازی با شدت بیشتری دنبال شود.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه خاطر نشان کرد: انباشت زباله، تجمع معتادان و سایر عومل بتعث بروز مشکلات اجتماعی، بهداشتی و ترافیکی این محلات را بامشکلات جدی مواجه کرده است
راه اندازی دفاتر خدمات بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده در سال آینده
محمدی در ادامه از راه اندازی دفاتر خدمات بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده با بهر گیری از بسته های تشویقی و پیشنهادی به شهروندان در محلات مختلف شهر ارومیه در سال آینده خبر داد و با بیان اینکه برای توانمند سازی بافت فرسوده شهری برنامه تجمیع و نوسازی آغاز شده، گفت: هدف از راه اندازی دفاتر خدمات نوسازی و بهسازی در محلات ارومیه افزایش مشارکت مردمی در نوسازی و سرعت بخشیدن به نوسازی بافت های فرسوده است.
وی راه اندازی دفاتر خدمات نوسازی محلات فرسوده را نقطه عطفی برای شتاب و حرکت جهادی در بهسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده شهري دانست و گفت: تغییر الگوی رفتار اجتماعی، آگاه سازی عمومی ، توانمند سازی و تبیین فرهنگ شهروندی از استراتژیهای مهم در فضای فعالیتهای دفاتر خدمات نوسازی محلات است
وجود 277 هکتاربافت تاریخی و میراث فرهنگی در ارومیه
میر علی محمدی در ادامه با بیان اینکه 277 هکتار بافت تاریخی در ارومیه وجود دارد افزود: از جمله مشکلات حقوقی بافتهای فرسوده شهری در استان دخالت اجباری سازمان میراث فرهنگی است
وی با تاکید بر توانمدسازی این بافتهای تاریخی اظهار داشت: اخیرا سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان به دلیل کمبود منابع مالی قادر به رسیدگی به این بافتها که قانونا در اختیار این نهاد می باشد، نیست.
وی یاد آور شد: بافت هاي داراي ميراث هاي شهري بافت هايي هستند كه دربرگيرنده آثار بجاي مانده از گذشته وجايگزين ناپذيري هستند كه مي توانند در آگاهي جوامع از ارزشهاي فرهنگي وگذشته خود كمك كند . حفظ آنها علاوه بر، برانگيختن غرور ملي و ايجاد حس هويت ، بر كيفيت زندگي نيز مي افزايد . اين آثار كه به يكي ازسه دوره باستان ، دوره تاريخي و يا معاصر تعلق دارد ، يا به ثبت آثارملي رسيده اند و يا درليست ميراث هاي با ارزش سازمان ميراث فرهنگي وگردشگري قرار مي گيرند .
زندگی بیش از 25 درصد از مردم کلانشهرا و شهرهای بزرگ در سکونتگاههای غیر رسمی
محمدی گفت: آمارها نشان می دهند که وضعیت بافتهای نابسامان (بافتهای فرسوده وسکونتگاه های غیر رسمی)نامطلوب است. به عبارتی بیش از 25 % از جمعیت کلان شهرها و بیش از20 % جمعیت شهرهای بزرگ و متوسط در این سکونتگاه ها زندگی می کنند و به طور کل رقمی معادل یک ششم جمعیت شهری کشور در این سکونتگاه ها هستند. به لحاظ پهنه استقرار ، نزدیک به20 % از مساحت شهرهای کشور را در بر می گیرد ومساحتی حدود 128هزار هکتار به این محدوده ها اختصاص یافته است.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه با اشاره به وجود سکونتگاههای غیر رسمی محلات حاشیه ای شهر ارومیه افزود: این سکونتگاهها 3 برابر بافتهای فرسوده آسیب پذیر شهری است
وی با بیان اینکه سكونتگاه هاي غيررسمي در حاشيه 6 شهر اروميه، مهاباد، بوكان، خوي، مياندوآب و سردشت متمركز شده است، ادامه داد: در مركز استان 7 محله مسكوني به تناسب جغرافيايي و جمعيتي جز سكونتگاه هاي غيررسمي شناسايي شده است.
رییس کمسیون عمران ،برنامه ریزی شهری و حمل و نقل شورای شهر ارومیه اظهار داشت: عموما این بافتها فاقد سازه های مستحکم و خدمات زیر ساختهای نوین شهری و فاقد امنیت اجتماعی است
اقدامات اجتماعی در نوسازی بافتهای فرسوده شهری مقدم بر اجرای اقدامات شهری است
وی با بیان اینکه با پرداختن به موضوع بافتهای فرسوده از توسعه بی رویه شهری به صورت افقی جلوگیری کرد، افزود: کاهش هزینه های اسکان سرریزجمعیت ، کاهش هزینه های نگهداری شهرها کاهش هزینه های امنیتی و انتظامی شهرها ، کاهش هزینه های رفت و آمد خانوارها و کاهش مصرف انرژی و آلودگی هوا از دیگرمزایای اجرای این سیاست است .
حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در حاشیه شهرهای بزرگ و در نهایت تخصیص بهینه منابع ملی (باجلوگیری از ، آسیب باغ ها و اراضی کشاورزی و نظایر آن ) از جمله نتایجی است که از احیا و نوسازی بافت های فرسوده شهری حاصل خواهد شد .
وی در پایان با درخواست از مردم شریف ارومیه و سایر شهرهای استان در سرمایه گذاری بافتهای فرسوده شهری ،مجموعه مدیریت شهری را در خدمت رسانی به شهروندان که خواست مقام معظم رهبری و نظام مقدس جمهوری اسلامی است،یاری نمایند