بدبویی و خیسی صورت، دست‌ها و زیر بغل کلافه‌تان کرده؟ شاید بیماری شما جدی‌تر از چیزی باشد که تا به حال فکر می‌کرده‌اید!
مهم نیست چند ساعت از حمام کردن‌تان گذشته باشد؛ برای شمایی که با مشکل تعریق بیش از اندازه روبه‌رو هستید، چندین بار دوش گرفتن در روز و استفاده از انواع ضدعرق‌ها و اسپری‌ها بی‌فایده است.
تعریق بیش از اندازه نه‌تنها میتواند لباس‌های‌تان را خیس و بدحالت جلوه دهد بلکه ممکن است شما را از روبه‌رو شدن با دیگران بترساند و به سدی در ارتباطات‌تان تبدیل شود. اگر شما هم برای عرق ریختن نه به گرما نیاز دارید و نه فعالیت‌های سنگین ورزشی، توضیحات متخصصان سیب سبز را در ادامه بخوانید. آنها برای‌تان توضیح می‌دهند که چه بیماری‌هایی میتواند دلیل تعریق شما باشد و برای خلاص شدن از این وضعیت از چه روش‌هایی می‌توانید استفاده کنید.
پسرها بیشتر عرق می‌کنند یا دخترها؟
مشکل تعریق بیش از حد بیشتر در میان جوانان و نوجوانان زير 30 سال دیده میشود و دختران هم بيشتر از پسران با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. اما در افراد مسن مشكل تعریق بیش از اندازه را كمتر مي‌بينيم مگر اينكه این تعریق منشأ ديابتي داشته باشد.
چرا زیاد عرق می‌ریزید؟
تعريق كف دست يا بقيه نقاط بدن به طور كلي معلول است نه علت. به بيان ديگر تعريق، يك علامت است و نه يك مرض. درست مانند سردرد كه ممكن است در اثر بي‌خوابي ایجاد شود، نمره عينك در آن دخیل باشد، در اثر سينوزيت ایجاد شود يا حتي در نتیجه تومور مغزي باشد. در اينجا هم سردرد يك معلول و نشانه بيماري است. تعریق زیاد دلایل متعددی میتواند داشته باشد و به تبع آن، درمان‌های دارویی متفاوتی هم دارد. تنها با شناختن علت است که می‌توان این مشکل را حل کرد.
مضطربید؟
شايع‌ترين دلیل تعریق بیش از حد، نوروز(nevrose) اضطرابي است كه ويژه افراد مضطرب است. این افراد برای عرق ریختن نه به هوای گرم و آفتاب بلکه به یک عامل استرس‌زا نیاز دارند.
تیروئیدتان پرکار است؟
یکی دیگر از عللی که سبب تعریق بیش ازحد میشود پركاري غده تيروئيد و افزايش متابوليسم بدن به هر علتي است که میتواند سبب فعال شدن غدد عرق در هر ناحيه از بدن شود.
سوخت و سازتان زیاد است؟
هر نوع هايپرمتابوليسم يا افزايش سوخت و ساز بدن مي‌تواند سبب این تعريق شود. افرادی که سوخت و سازشان بالاست حتی در سرمای زمستان هم بیشتر از آدم‌های دیگر عرق می‌ریزند.
دیابت دارید؟
ديابت یکی دیگر از عواملی است که سبب تعريق زياد بدن به طور عمومي يا در نقاطي خاص مثل كف دست، زير بغل، كف پا
و. . . مي‌شود.
از حال می‌روید؟
افرادی که از تعریق زیاد رنج می‌برند باید دائم آب بخورند تا بدن آنها با كم‌آبي مواجه نشود. اگر این مشکل مقارن با تابستان شود و تعریق هم از نوع حاد باشد، ممکن است دردسرهای زیادی برای بیمار ایجاد کند و شايد پزشک حتي مجبور به تزريق سرم براي فرد شود. در نوع تعريق زياد اما معمولي(تعریقی که زیاد است اما هنوز حاد نشده)، مبتلایان از نظر روانی دچار مشکلاتی می‌شوند. برای مثال نمي‌توانند با ديگران دست بدهند، قلم به دست بگيرند و. . . و همین اتفاقات آرامش روانی‌شان را به هم می‌ریزد.
بگو چطور عرق می‌ریزی تا بگویم چه بیماری داری!
عرق‌تان گرم است.
در پركاري تيروئيد،عرق بیمار گرم است و فرد مبتلا به دلیل لاغري و كاهش وزن با وجود پرخوري، لرزش انگشتان دست، تندي ضربان قلب و نبض به پزشک مراجعه میکند. درکل می‌توان گفت در تعریق‌های ناشی از پرکاری تیروئید، كف دست فرد اغلب مرطوب و گرم است.
عرق‌تان سرد است؟
در نوروز اضطرابي، اوضاع کمی متفاوت است. افرادي كه استرس‌پذير هستند، ممكن است در حالت‌هاي هيجاني، در اثر تحريك‌پذيري عصبي و استرس، كف دستشان مرطوب شود كه بيشتر جنبه عصبي دارد. این افراد عرق سرد دارند یعنی در مواقع استرس و اضطراب، كف دست آنها سرد و مرطوب میشود.
سرتان عرق میکند؟
تعريق ناشی از ديابت نیز ویژگی‌های خاص خود را دارد. دیابتی‌ها از نوعي تعريق رنج می‌برند كه بيشتر بالاتنه یعنی تنه و سر و صورت را درگير مي‌كند و هرگز در پای اين افراد چنین تعريقی ديده نمي‌شود.
دست‌تان عرق میکند؟
در افراد استرس‌پذیر جوان، تعريق بيشتر در كف دست، زير بغل و به صورت پراكنده دیده میشود. زمانی که این افراد دچار اضطراب می‌شوند، فورا زیر بغل یا کف دست‌های‌شان از عرق خیس میشود.
مدام عرق می‌ریزید؟
نوعي تعريق شديد دائمي نیز وجود دارد که معمولا به دليل فعاليت بيش از حد غدد عرق بدن است. در مواقع حاد آنقدر كف دست بیمار عرق مي‌كند كه در مدتي كه در اتاق انتظار نشسته مجبور میشود به دفعات به دستشويي برود و دستش را خشک کند. البته اين حالت‌های شديد، نادر و كمياب است و به‌ندرت اتفاق مي‌افتد.
باید کدام بیماری را درمان کنید؟
از آنجا كه تعریق بیش از حد، منشأهاي متفاوتي دارد درمان آن نيز بايد با توجه به علت اين بيماري باشد. دکتر بیتا پاک‌طینت، متخصص پوست و مو می‌گوید:«در زن يائسه از هورمون درماني، در حساسيت به دارو از جايگزيني دارو و در تيروئيد از داروهای درمان این بیماری استفاده میشود. اگر هم افزايش تعريق ناشي از استرس باشد، حتما مشاوره اعصاب و روان ضروري است و بيمار باید به اين پزشكان ارجاع داده شود چون كنترل استرس و اضطراب بحثي تخصصي است و بايد به دست متخصص درمان شود. »
باید لیزردرمانی کنید؟
ليزردرماني هم يكي از تدابير درماني است كه در بعضی موارد مي‌تواند موثر باشد ولي درست مانند هر تكنولوژي ديگري، مشكلاتي ممكن است ايجاد كند. دکتر جزایری می‌گوید:« لیزر، اشعه‌اي است كه به پوست وارد مي‌شود پس بايد در این کار از دستگاه مناسب این کار استفاده شود و لیزر هم توسط افرادي خبره و كارشناس اين كار و با طول موج مشخص استفاده شود تا عوارضی برای فرد ایجاد نکند. »
تعریق با رژیم درمان میشود؟
دکتر پاک‌طینت می‌گوید:«داروهای آنتي‌كولينرژيك را می‌توان به صورت خوراكي و سيستميك نیز مصرف كرد اما عوارض دارد. مصرف این داروهای خوراکی علاوه بر عملكرد اعصاب خودكار، میتواند بر تمام بدن از جمله دستگاه گوارش، مجاري ادرار، چشم و. . . تاثير بگذارد؛ مثلا مي‌تواند روی چشم هم تاثير بگذارد و تغيير و تاري ديد ايجاد كند.
مثانه و ادرار هم ممكن است در اثر این داروها دچار مشکل شوند. يبوست هم يكي ديگر از تبعات مصرف خوراكي اين داروهاي آنتي‌كولينرژيك است. پس استفاده از اين داروها هم عوارض دارد و هميشه نمي‌توان از آن استفاده كرد. برخي داروها هم وجود دارند كه مسدودكننده كانال كلسيم هستند و مي‌توانند نقشي موثر در كاهش ميزان تعريق داشته باشند ولي اين مورد هم عوارض دارد و چندان توصيه نمي‌شود. »
درمان موضعی هم دارد؟
بخشی از درمان‌ها به كنترل تحريك سيستم عصبي به صورت موضعی مربوط میشود. دکتر پاک‌طینت می‌گوید:«در درمان‌هاي آنتي‌كولينرژيك موضعي، نقاطي از بدن مثل كف دست، پا يا زير بغل كه سيستم‌هاي عصبي خودکار، ترشح غدد را كنترل مي‌كنند مورد توجه است. (آنتی‌کولینرژیک به مواد یا داروهایی گفته میشود که مانع تاثیر استیل کولین حاصل از اعصاب خودکار بر غدد عرق می‌شوند . )» این متخصص معتقد است در این درمان موضعی از تركيبات و محلول‌هايي موضعي مثل تركيبات آلومينيوم، پرمنگنات پتاسيم، اسيدبوريك و. . . استفاده میشود كه مي‌توان آن را به صورت پانسمان شب‌ها روي كف دست گذاشت تا هم جايي را كثيف نكند و هم به مدت چند ساعت روي دست بماند.
به مرور زمان دفعات استفاده از این داروی موضعی،كم مي‌شود به عنوان مثال اول این ترکیبات را هر شب باید استفاده کنند بعد يك شب در ميان میشود و بعد هم به هفته‌اي يك شب می‌رسد. البته از نظر او اين درمان اساسي نيست و فقط كنترل‌کننده علائم محسوب مي‌شود؛ يعني اعصاب خودكار به صورت موقت غيرفعال مي‌شوند.
باید بوتاکس بزنید؟
بوتاكس این روزها به عنوان یک داروی ضدعرق معرفی میشود و در برخی مطب‌ها برای جلوگیری از تعریق بیش از حد به بیماران تزریق میشود. اما از نظر دکتر جزایری استفاده از بوتاکس برای از بین بردن این مشکل اصلا علمي نیست. او می‌گوید: «چنین تسکین‌های موقت و مطبي تنها صورت مسئله را پاک می‌کنند و کمکی به حل مشکل اصلی نمی‌کنند. گذشته از این، از آنجا که اثر بوتاکس بعد از پنج تا شش ماه از بين مي‌رود دوباره بیمار بايد عمل تزريق را انجام دهد. »
دکتر بیتا پاک‌طینت هم در این مورد توضیح می‌دهد: «مشكلی كه در تزريق بوتاكس وجود دارد اين است كه كف دست يا پا پر است از عضله‌هایی كه منجر به حركات انگشتان مي‌شود. اگر به هر دليلي هنگام تزريق بوتاکس نشتي وجود داشته باشد با اينكه هدف پزشك، غدد عرق موجود در كف دست بوده است ولي بوتاکس به عضله برسد انگشتان ضعيف مي‌شوند هرچند اثر آن در نهايت تا يك ماه از بين مي‌رود ولي مي‌تواند زمينه نگراني بيمار را فراهم كند.
این مشکل اگر در زير بغل یا کف پا هم ایجاد شود مي‌تواند ضعف حرکت دست يا پا را همراه داشته باشد. » پاک‌طینت معتقد است: «از درمان بوتاکس همه مردم نمی‌توانند استفاده کنند و محدودیت‌هایی وجود دارد به عنوان مثال زنان باردار، كساني كه به بوتاكس حساسيت دارند و همچنین مبتلایان به بيماري‌هاي عصبي مانند سندرم گيلن‌باره نمی‌توانند از بوتاکس استفاده کنند. در سندرم گيلن‌باره، درست مثل كار بوتاكس، سيناپس‌هاي عصبي- عضلاني هرازگاهي بلاك مي‌شوند پس استفاده از بوتاكس عملا بر مشكل آنها دامن می‌زند و نباید از آن استفاده
کنند.»
باید اعصاب را قطع کنید؟
دکتر جزایری، فوق تخصص غدد و متابولیسم می‌گوید: «در مواردي كه مشکل بیمار حاد باشد مثلا دائم در محيط كار عرق بريزد و در زندگي روزمره او ايجاد اختلال كند و آن را تحت‌الشعاع قرار دهد، مجبوريم از اقدامات جراحي مثل قطع عصب سمپاتيك در همان ناحيه كه تعريق زياد است يا تزريق بوتاكس استفاده كنيم كه هيچ‌كدام توصيه نمي‌شود. »
چه عوارضی دارد؟
این متخصص می‌گوید: «در قطع عصب سمپاتيك، تعريق به طور كامل از بين مي‌رود و بدن كاملا خشك مي‌شود كه خودش نوعي بيماري محسوب مي‌شود چون عرق هم وجودش براي طراوت پوست لازم است. علاوه بر آن، قطع عصب سمپاتيك میتواند منجر به اختلال در رنگ پوست شده و عوارضی مثل اختلال در قدرت عضلاني ايجاد كند. »
باید دارودرمانی کنید؟
دکتر منوچهر جزایری می‌گوید: «یکی از درمان‌های موضعی، استفاده از برخی محلول‌هاست.» او توضیح می‌دهد:
«به عنوان مثال محلول‌هایی مثل آلومينيوم كلرايد 20درصد وجود دارد كه در چند نوبت باید كف دست بیمار به آن آغشته شود. داروهای خوراکی هم در درمان این مشکل نقش دارد به عنوان مثال در پركاري تيروئيد، داروهایی برای حل این مشکل و در نتیجه کاهش تعریق تجویز میشود و در افراد نوروز اضطرابی هم بسته به شدت و ضعف بيماري، از داروهاي آرامبخش ضد اضطراب استفاده مي‌شود. »
چه عوارضی دارد؟
از نظر دکتر جزایری استفاده خودسرانه از داروها، یکی از مشکلاتی است که توسط بسیاری افراد نادیده گرفته میشود. مبتلایان به تعریق زیاد فراموش می‌کنند عرق کردن بیماری نیست بلکه نشانه یک بیماری است که باید به طور کامل درمان شود و مشکلات بسیار ناشی از آن که تنها یکی‌شان تعریق است بعد از مدتی درمان برطرف شود.
الکتریسیته درمان‌تان میکند؟
روش درمان با استفاده از جريان الكتريسيته، فقط برای عرق کف دست جواب می‌دهد. به گفته دکتر بیتا پاک‌طینت، متخصص پوست و مو در این روش بالشتك‌هايي روزانه به مدت نيم‌ساعت كف دست قرار مي‌گيرد تا با عبور جريان الكتريسيته از كف دست، به نوعي فعاليت غدد عرق كنترل شود. او توضیح می‌دهد: «این روش درمانی70-60 سال است كه مورد استفاده است ولي باز هم درمان اساسي محسوب نمی‌شود و تنها كنترل علائم بيماري است. درضمن اين درمان، خانگي نيست و حتما براي هر بار استفاده از بالشتک‌ها، بیمار بايد به مطب مراجعه كند و این کار را تحت نظر متخصص تجربه کند.»
می‌توان جراحی کرد؟
تحريك اعصاب خودكار سبب ترشح بيش از حد غدد عرق میشود. به همین دلیل دکتر پاک‌طینت می‌گوید مي‌توان با مسدود و قطع كردن عصب، اين تاثير را كاهش داد که این هم توسط پزشک جراح انجام میشود. او توضیح می‌دهد:«در این جراحی، همه عصب درگير نمي‌شود و تنها يك‌تكه از عصب مورد توجه پزشك است.
اعصاب علاوه بر نقش و عملكرد عمومي كه دارند در مسيرهايي نيز حالت اختصاصي‌تر پيدا مي‌كنند كه پزشك با شناسايي عصب و چنين مسيرهايي به‌عنوان مثال يك تكه بسيار كوچك از عصب كه مسئول تحريك غده عرق مثلا كف دست راست است را بلاك مي‌كند كه روش مناسبي‌است.»
با طب سنتی مهارش کنید
دكتر احمدعلی آقارفيعي، پزشك متخصص طب سنتي معتقد است تعریق بیش از اندازه تنها در اثر به هم خوردن تعادل مزاج طبیعی بدن اتفاق می‌افتد.
حنا بگذارید
كساني كه با مشكل تعريق زياد مواجه هستند مي‌توانند كل بدن را چند ساعت در حنا قرار دهند تا هم بوی بد بدن از بين برود و اصلاح شود و هم مقاومت بدن افزايش يابد. گذاشتن حنا را بايد هفته‌اي يك بار انجام داد تا زماني كه مشكل حل شود. اگرهم اين بيماران نگران رنگ گرفتن پوست خود هستند، مي‌توانند تنها نقاطي از بدن مانند كف دست يا زير بغل- كه در آن نواحی مشكل تعريق زياد دارند- را حنا بگذارند.
گل بنفشه را فراموش نكنيد
گل بنفشه از گياهاني است كه مزاج را متعادل مي‌كند و بيماران براي كاهش ميزان تعريق بدن مي‌توانند بدن را با روغن گل بنفشه ماساژ بدهند
سراغ گلاب بروید
اصولا عرق كردن براي بدن مفيد است و ضرري ندارد. درواقع تعريق يكي از راه‌هاي دفع سموم بدن محسوب مي‌شود اما اگر بیش از اندازه عرق می‌کنید، استفاده از گلاب به صورت خوراكي و ماساژ دادن بدن را جدی بگیرید
حسابی آب بنوشید
اين بيماران بايد به مصرف مايعات، آب و غذاهای گیاهی بسيار توجه كنند و ميزان مصرف آنها بيشتر از مردم عادي باشد چون تعريق بسيار بالاست و پوست را خشك مي‌كند. درمان‌ها و داروهاي گياهي نيز ضرر ندارند و بسته به تجربه كسي كه آن را تجويز مي‌كند، مي‌توان از آن استفاده كرد
مريم‌گلي دم کنید
مريم‌گلي يكي از گياهان دارويي خوراكي است كه در درمان تعريق زياد مي‌تواند موثر باشد. بيماران مي‌توانند يك قاشق مرباخوري از اين گياه را مانند چاي دم كنند و چنانچه تمايل دارند، آن را مي‌توانند با عسل هم مخلوط كرده و دو تا سه بار در روز از اين مخلوط مصرف كنند.
از آب زرشک کمک بگیرید
این افراد می‌توانند آب زرشك را با كمي عسل مخلوط كرده و آن را به عنوان نوشابه بنوشند. عرق كاسني به‌ويژه برگ آن بسيار مناسب كساني است كه از اين مشكل رنج مي‌برند و مي‌تواند مزاج آنها را متعادل كند.
سراغ انرژي‌زاها نروید
متابوليسم بدن بيماراني كه مشكل تعريق زياد دارند بسيار بالاست پس بايد از خوردن غذاهاي انرژي‌زا پرهيز كنند. به عنوان مثال كمتر شيريني مصرف كنند. اين بيماران بهتر است شكلات حتي از نوع تلخ آن را زياد نخورند چون انرژي‌زاست. همچنين غذاهاي پرادویه را مصرف نكنند. غذاهاي گياهي سبب كمتر عرق كردن مي‌شود پس چنين غذاهايي را در برنامه روزانه خود بگنجانيد.
با شیر دوست شوید
اين دسته از بيماران نبايد مرغ و فست‌فود مصرف كنند و درمقابل، لبنيات بايد جاي ويژه‌اي در سبد خريد آنها داشته باشد. بايد لبنيات، به‌ويژه ماست را با آويشن یا سياه‌دانه مصرف كنند. همچنين چربي‌هاي طبيعي مثل كره گاوميش، ماست گاوميش، روغن كنجد، روغن زيتون و غذاي آبگوشت براي آنها منعي ندارد.
ویتامینه شوید
مصرف آب ميوهها به شرطي كه طبيعي باشد بسيار مناسب است، نه اينكه داراي مواد نگهدارنده و افزودني باشد. كمبود انواع ويتامين در بدن مي‌تواند سبب تعريق زياد شود پس خوردن سبزيجات، ميوهها و کمی گوشت به آنها پيشنهاد مي‌شود.
رطب بخورید
با وجودي كه بسياري تصور مي‌كنند رطب طبع گرم دارد ولي رطب يا خرماي تازه مزاج متعادلي دارد و به همين دليل يكي از بهترين غذاها براي متعادل كردن مزاج محسوب مي‌شود ولي خرماي سياه كه خشك شده، مزاج گرم دارد و نمی تواند به برطرف کردن مشکل شما کمکی کند.
اگر زیاد عرق می‌کنید، قبل از خود درمانی از دلایل این موضوع باخبر شوید
اگر طبع گرم دارید . . .
تعریق زیاد در همه سنين ديده مي‌شود مخصوصا اگر افراد طبع گرم داشته باشند. اين افراد در تابستان، وقتي كه بدن‌شان گرم مي‌شود يا هنگام غذا خوردن، بيشتر عرق مي‌كنند چون متابوليسم بدن آنها فعال‌تر مي‌شود و مجبورند عرق كنند. درواقع در این افراد تفاوت درجه حرارت بدن با محيط است که اين واكنش را ايجاد مي‌كند و به تعریق بیش از حد منجر میشود.
اگر شب‌ها عرق می‌کنید. . .
تعريق شبانه مي‌تواند نتيجه بيماري‌هاي عفوني باشد يا گاهي در زمان يائسگي به‌خاطر به هم خوردن توازن هورمون‌ها ایجاد شود. در بيماري‌هاي عفوني بايد با آزمايشات پاراكلينيك، علت را جست‌وجو كرد و بعد به درمان پرداخت. به طور کلی، درمانگران طب سنتی هم در بسیاری مواقع با کمک این آزمایش‌ها تشخیص قطعی را اعلام و درمان بیمار را آغاز می‌کنند.
اگر بدن‌تان سمی شده…
يكي ديگر از راهكارهاي درمان تعريق بيش از حد، حجامت است. زير پوست، جرياني غير از خون به نام لنف جريان دارد كه ممكن است دچار مشكل شده باشد. با كمك حجامت قبل از خونگیری(فصد)، مايع لنفاوي و عناصر سبك مانند قند و سلول‌هاي چربي مرده نيز از اين منافذ خارج مي‌شوند و اين كار براي مردم مفيد است. در حجامت مواد زائد بدن دفع مي‌شود.
اگر مزاج‌تان به‌هم ریخته…
سفر در درمان بيماري‌هايي كه در اثر به هم خوردن تعادل مزاج ايجاد شده باشد نقش دارد. در كساني كه از تعريق رنج مي‌برند ممكن است آرامش محيطي و همچنين تغيير آب‌وهوا دراثر مسافرت،سلامت را به آنها بازگرداند. عصبي كه در اثر خشكي، سردي و گرمي مزاجش تغيير كرده، مي‌تواند برگردد و فعاليتش را دوباره از سر بگيرد حتي اگر سال‌ها از آن گذشته باشد.
دانشمندان در دانشگاه فلوریدای جنوبی دریافتند که قهوه کافئین دار سطح هورمون های بدن را بالا می برد و باعث تولید سلول های عصبی جدید می شود همچنین خطر ابتلا به آلزایمر را تا حد زیادی کاهش می دهد.
مطالعاتی که اخیرا در دانشگاه «پن‌استیت» انجام شده، نشان می‌دهد چاشنی‌هایی مثل دارچین و زردچوبه، تاثیرات منفی غذاهای چرب را از بین می‌برند.