استان آذربایجان غربی به دلیل اکوسیستم ها و اقلیم های متنوع از مقاصد جالب توجه گردشگری است. توپوگرافی متعدد، وجود قله ها ، دره ها مناطق جنگلی در کنار همگرایی فرهنگ های آذری و کردی، ییلاق های خنک این سرزمین را به مقصدی جذاب بدل کرده است.
در حاشیه روستای قلعه جوق و در میان کوه زیبای قلعه جوق آبشار زیباییی وجود دارد که هوای این منطقه را فرحبخش کرده است ارتفاع این آبشار قریب به ۸۰ متر است و آب آن خیلی زیاد نیست ولی شکل قرار گیری و فرم آن بسیار بسیار زیباست. رودخانه زنگمار از مهمترین عوامل موثر بر اقلیم منطقه ماکو به حساب می آید. این رودخانه از کوه های جنوبی دهستان بیه جیک سرچشمه گرفته و پس از طی مسیری طولانی و گذر از دره ژرف و زیبای میان کوه قره داغ، بسوی شمال حرکت کرده و در نزدیکی روستای قلعه جوق با رودخانه قره سو مخلوط شده و بسوی ماکو، پلدشت، شمال آذربایجان و در نهایت رودخانه ارس حرکت می کند.
بهشت بکر غرب که نام جهنم را به خود گرفته. این منطقه پر از اسرار است و طبیعت آن حیرت انگیز می باشد. شهرستان خوی به واسطه شرایط خاص جغرافیایی دارای چشمه‌های آب معدنی متعددی است که این چشمه‌ها از جاذبه‌های طبیعی منطقه به شمار می‌آیند جهنم دره با وجود قله ها و دره های جالب توجه و آبشارها و چشمه های متنوع یکی از جاذبه های شهرستان خوی است.
یکی از جاذبه های مهم گردشگری شهرستان سردشت چشمه آب معدنی گراوان است. این چشمه علاوه بر این ویژگیهای منحصر به فرد در طبیعتی زیبا و کنار رودخانه هرمزآباد واقع است، آن سوتر توده ای زیبا از جنگلهای بلوط و چشمه ی پر آب کانی کُردان نیز در نزدیکی آن قرار دارند دشت های مجاور آن پر گل و جنگلهای همجوارش هم سرسبز است.
این آبشار شگفت انگیز در قلب جنگل انبوه و با طراوتی قرار دارد. خرپاپ در زبان کردی به معنی فراوانی آب یا به عبارت دیگر آن را به معنی جای زیبا هم میشناسند. از نظر جغرافیایی آبشار خرپاپ در حوالی شهر پیرانشهر قرار گرفته است و در چشمه های قلب جنگل پردانان از سرچشمه های اصلی این آبشار به حساب می آیند در سفر به این منطقه همجواری کوه و جنگل جویبار شما را غافلگیر خواهد کرد.
این پوشش گیاهی تنها جنگل طبیعی مهاباد هستند و به قدری زیباست که برای کسی که اولین بار به آنجا سفر کرده باورش سخت است در کنار اقلیم مهاباد چنین زمردی قرار گرفته باشد. جمله درختان جنگلی آن می‌توان به بلوط، شاه بلوط و مازو اشاره کرد و بخشی ازبافت اطراف آن کوهستانی می باشد. در سال های اخیر چند سنجاب ایرانی برای حفظ درختان بلوط رهاسازی کرده اند.
دریاچه زیبا مارمیشو در چهل پنج کیلومتری غرب ارومیه و در دره‌ای در نزدیکی مرز ایران و ترکیه زیستگاه بسیاری از جانوران و گونه‌های گیاهی ارزشمند است. برای دیدن دریاچه نیلی رنگ مارمیشو باید به میانه کوهستان‌های این شهرستان در نزدیکی مرز ایران و ترکیه سفر کنید.
این منطقه به دلیل داشتن گیاهان متنوع، برای پرورش زنبور عسل نیز بسیار مناسب است، عسل آن بسیار مرغوب بوده و عطری از گل‌های وحشی را در خود دارد. یکی از جالب‌ترین مناظری که در این سفر خواهید دید، چادرهای ایلات و عشایر است که در این منطقه اتراق کرده‌اند. آشنایی با نحوه زندگی عشایر بسیار جذاب است، که در کنار بازدید از دریاچه و دیدن مناظر اطراف آن، می‌تواند خاطره‌انگیز باشد. در طول رودخانه تا دریاچه علاوه بر انواع و اقسام درختان جنگلی، درختان بید به عنوان حفاظ طبیعی، دور دریاچه را فرا گرفته‌اند. در پوشش جنگلی علاوه بر درختان بید و وفور درختان گردو در اطراف روستاها و منطقه، درختان بلوط، بنه، عناب، گلابی، زالزالک، بادام، گز، صنوبر و سایر درختچه‌ها جلوه‌ای از سرسبزی را به طبیعت منطقه بخشیده‌اند.
منطقه دالامپر در محل مرگور ارومیه معروف به آلپ ایران مجموعه ای از تپه ها و کوه های پر برف است. این کوه دارای یخچالهای چندین هزار ساله و دریاچه‌های طبیعی‌است که طراوت خاصی به منطقه بخشیده است، دریاچه‌های این کوه از ویژگیهای خاص آن محسوب می‌شود که می‌توان در میان آنها از دریاچه‌های مامه شیخ، بنچول، دیمک نام برد. کی دیگر ازمناطق زیبای این منطقه روستای پلکانی کچله است که در دامنه های کوه سر به فلک کشیده دالامپر واقع شده و راه مواصلاتی پر پیچ وخم وزیبایی دارد . این منطقه با دره ها، رودها و آبشار های پر آب و خروشان، دریاچه ها و تالاب های گوناگون مکانی پر از آرامش را برای مسافران مهیا می کند.
در دنیا ۱۹ منطقه وجود دارد که دارای اکسیژن خالص و ناب هست و یکی از این ۱۹ منطقه در استان آذربایجان غربی قرار دارد. سیلوانا طبیعت و آب و هوایی جادوی دارد. وجود چشمه ها و دریاچه هایی که از آب شدن طبیعی برف ارتفاعات به وجود می آیند منطقه ای بکر و بسیار زیبا به وجود آورده است .از ویژگی های این منطقه تولید مرغوب ترین عسل طبیعی در ایران است که توسط زنبورداران این منطقه انجام می شود. سیلوانه (سیلوانا) کلمه‌ای با ریشه‌ای ایتالیایی و به معنی جنگل و بیشه سبز و نیز به معنی مکانی از بهشت است.
آبشار شلماش در واقع از سه آبشار تشکیل شده است. هم اکنون به صورت منطقه‌ای تفریحی درآمده که همه ساله به خصوص در فصل گرما هزاران نفر از مناطق مختلف و به خصوص از شهرهای کردنشین برای دیدن آن عازم سردشت می‌شوند. سه آبشار به ترتیب و پشت سر هم قرار گرفته‌اند که اولین آنها در نزدیکی محل توقف و پارکینگ قرار گرفته‌است. برای دیدن دو آبشار بعدی باید مسافتی نسبتاً زیاد را پایین رفته و وارد دره‌ای عمیق و بی نهایت زیبا شوید. در حال حاضر با احداث پله و حصارهایی بالا و پایین رفتن از دره راحت تر و کم خطر تر شده‌است. در فصل بهار این آبشار پر آبترین روزهای خود را می‌گذراند. آب و هوای منطقه تا اواسط اردیبهشت هم سرد است ولی از اول خرداد ماه به بعد تا اواسط پاییز می‌تواند موقع مناسبی برای سفر به این منطقه باشد. آبشار شلماش با دره‌ای سرسبز در کنار جنگلهای پراکنده، در نزدیکی شهر سردشت واقع شده و از شاخه‌های رودخانه زاب کوچک محسوب می‌شود.
گویا بهار همیشه در روستاها و دشت های این منطقه فعال است. روستاهای زیبا و سرسبز با آب فراوانی که در اینجا وجود دارد و خصوصاً رودخانه ای که از کنارشان می گذرد صفای خاصی را به این روستاها بخشیده است. در مسیرمان به آواجیق جاده از بین کوهها و صخره های بلند و باشکوهی می گذریم که همراه با رودخانه ای که در سمت چپ ما جاریست جذابیت این جاده را برای مسافران چند برابر کرده که بی شک هنوز برای ساکنان و کسانی که هر روز این مسیر را طی می کنند هیچوقت تکراری و خسته کننده نیست. و مناظر بدیع و بی بدیلی را در هر ساعتی از روز به تصویر می کشد.
از این موارد که بگذریم شما منظره شاهکاری از کوه آرارات میبینید که بسیار چشم نواز است.
آب این تالاب ارزشمند از رودخانه مهاباد تامین شده و این رودخانه که از سد مهاباد جاری می شود پس از سیراب کردن تالاب کانی برازان راه خود را به دریاچه ارومیه ادامه میدهد. این تالاب از مهمترین زیستگاه ها و مناظر غرب بوده و به لحاظ گوناگونی و فراوانی گونه های زیستی جای داده در خود رتبه اول را در استان آذربایجان غربی داراست و به همین دلیل به عنوان اولین سایت پرنده نگری ایران نیز انتخاب شده است. همچنین در بین پرنده نگران ایرانی نام بهشت پرندگان ایران را به خود اختصاص داده است. این منطقه بسیار حساس است و درکنار منظر و طبیعت شگفت انگیز بسیار آسیب پذیر است.
